Việc Thường Tuế Ninh thiết lập ba học quán về nông học, thủ công và y học không phải là ý tưởng bộc phát nhất thời.
Trong số các bộ sách mà nàng thu thập từ các gia tộc lớn, không chỉ có những cuốn sách về văn học trị quốc hay văn đạo, mà còn có nhiều cuốn sách chuyên sâu về các lĩnh vực như thủy lợi, toán học, công trình xây dựng, y thuật và nông học.
Lý do nàng quyết tâm thu giữ những cuốn sách đó là vì chúng không chỉ chứa đựng những phương thức xây dựng quốc gia mà còn đầy rẫy những “kỹ thuật cứu dân”.
Người dân dựa vào lương thực để sinh tồn, mà nông nghiệp chính là nền tảng, là gốc rễ của quốc gia.
Tầm quan trọng của nó không cần phải bàn thêm.
Còn nghề thủ công thì thấm nhuần vào mọi khía cạnh của cuộc sống, từ các công cụ lao động cho đến các công trình xây dựng, những vật dụng hàng ngày và thậm chí cả việc cải tiến vũ khí quân sự, đều không thể thiếu sự đóng góp của các nghệ nhân và kỹ sư.
Nhiều kỹ thuật bị coi là trò vặt vãnh hay kỹ nghệ vô ích, thậm chí bị tầng lớp cầm quyền đánh giá thấp vì cho rằng chúng gây hại cho lòng người và làm suy yếu khả năng cai trị.
Nhưng nếu những kỹ thuật này được sử dụng đúng cách và cải tiến, chúng sẽ mang lại hiệu quả gấp bội, giúp giải phóng sức lao động và tăng cường sản xuất.
Thường Tuế Ninh có được những suy nghĩ “khác người” như vậy chính nhờ vào kinh nghiệm sống.
Nhiều năm trong quân đội và đi giữa những cảnh đời khốn khó đã giúp nàng nhận thức rõ ràng lợi ích to lớn mà nghề thủ công có thể mang lại.
Nỗi lo sợ rằng các kỹ thuật phức tạp sẽ làm rối loạn lòng dân, khiến người ta đam mê những trò chơi vô bổ, không chăm lo sản xuất, và làm cho việc trị quốc trở nên khó khăn hơn, đã dẫn đến việc kìm hãm và đánh giá thấp giá trị của nghề thủ công.
Đây chẳng khác nào tự trói buộc đôi chân và che mờ tầm nhìn của mình.
Đối với Thường Tuế Ninh, việc đào tạo và sử dụng nghệ nhân là điều cần thiết và phải làm ngay.
Dù biết bước đi này sẽ gây nhiều tranh cãi và gặp phải không ít cản trở, nàng vẫn quyết tâm tiến lên.
Đại Thịnh đang phải đối mặt với cả nội thù và ngoại xâm, chỉ có “liều thuốc mạnh” mới có thể tạo ra cơ hội chuyển mình.
Trong thời kỳ loạn lạc, trật tự mới dễ dàng nảy sinh, và người nắm quyền kiểm soát về phân phối và quyết định có thể thiết lập trật tự mới — hiện giờ, nàng có khả năng làm điều đó, nên nhất định phải thực hiện.
Dù sau “liều thuốc mạnh” này có thể sẽ phát sinh vấn đề, nhưng khi đó sẽ có những biện pháp thích hợp để cân bằng và thay thế.
Để một điều mới mẻ có thể ra đời, điều đầu tiên là phải để nó “cất cánh”, sau đó người cai trị sẽ điều chỉnh dần để nó đi đúng hướng, nếu lệch lạc thì từng bước sửa chữa.
Hiện giờ, điều mà nàng cần làm là giúp Giang Đô “cất cánh”.
Bên cạnh nông học và thủ công học, y học là một tấm khiên bảo vệ an toàn cho người dân.
So với các lĩnh vực khác, vai trò của y học không cần phải bàn cãi.
Đó là phương pháp tự cứu sinh tồn, tồn tại cùng với sự sống của con người và vạn vật, là sự kiên định trong cuộc chiến chống lại số mệnh.
Sự tiếp nối và phát triển của y học không chỉ giới hạn trong một vùng đất hay một quốc gia, mà là khát vọng chung của cả nhân loại, đáng được coi trọng và phát huy.
Chính sách trị quốc, thơ ca văn học rực rỡ là những điều cao quý và lãng mạn trong mắt mọi người.
Nhưng, những cánh đồng lúa bát ngát, những đàn gia súc khỏe mạnh, những dòng sắt nóng chảy trong lúc đúc công cụ, những thảo dược đắng hay thơm — tất cả mồ hôi đổ ra vì sự sống cũng chính là một loại lãng mạn khác.
Tất cả những sáng tạo ra đời vì sự tiếp nối của nhân loại đều là những tia sáng rực rỡ.
Trí tuệ của người dân trên mảnh đất này luôn có dấu vết.
Chính nhờ sự cần cù và khôn ngoan được khắc ghi vào xương máu qua nhiều thế hệ, mà dòng dõi Hoa Hạ mới có thể truyền thừa hàng nghìn năm không dứt.
Những trí tuệ này, dù thuộc các lĩnh vực khác nhau, cần phải được hợp tác và tận dụng lẫn nhau để con đường phía trước thêm vững chắc.
Chính vì sự tồn tại của những trí tuệ đó, dù đã trải qua hai kiếp người, Thường Tuế Ninh vẫn tin rằng tài nguyên quý giá nhất trên mảnh đất này chính là người dân.
Chỉ có nhân khẩu mới thực sự là vô giá.
Vì vậy, nàng quyết tâm tạo ra một môi trường tại Giang Đô, nơi trí tuệ có thể phát triển mạnh mẽ.
Để mọi người trước hết tự cứu mình, rồi sau đó giúp đỡ người khác, và cuối cùng giúp đỡ cả thế gian.
Đường đi có khó khăn, nhưng nàng tin rằng, nếu mang trong mình tinh thần “sinh sinh bất tức” (sự sống mãi mãi không ngừng nghỉ), nhất định sẽ có ngày thành công.
…
“Tiền tiên sinh à…”
Tại phủ Thứ sử Giang Đô, Vương Nhạc với một cách gọi thân mật mới đã bày tỏ cảm xúc với người bạn của mình: “Bây giờ ta càng hiểu tại sao ngươi lại chọn theo Thường Thứ sử.”
Lạc Quan Lâm: …
Chọn Thường Tuế Ninh đâu phải ý ta, ta bị bỏ vào bao tải rồi bị bắt đi mà!
Dĩ nhiên, đó chỉ là lời hắn nói trong lòng.
Câu chuyện oái oăm này, hắn không có ý định chia sẻ với Vương Nhạc.
Vương Nhạc tiếp tục than thở: “Dù bận rộn, nhưng ta cảm thấy vô cùng tràn đầy sinh khí.
Cảm giác như hôm nay gieo một hạt giống xuống đất, ngày mai sẽ thấy nó nảy mầm vậy…”
Là vì sự vất vả của mình đã có kết quả.
Nghe có vẻ đơn giản, nhưng trong thời buổi này, việc nhìn thấy thành quả từ những nỗ lực của mình là một trải nghiệm hiếm có.
Vương Nhạc từng có chí lớn khi còn trẻ, nhưng tính cách của hắn khác với Lạc Quan Lâm.
Lạc Quan Lâm là người dám đối mặt với khó khăn, dù đâm đầu vào tường cũng không lùi bước.
Còn Vương Nhạc, nếu cảm thấy thời cơ chưa tới, sẽ chọn cách nằm yên, mang trong mình tinh thần chờ thời cơ tự đến.
Vương Nhạc thường cảm thấy mình giống như con vịt già mà mẹ hắn hầm trong nồi — bà mẹ hắn thích hầm đi hầm lại một món ăn, không ăn hết thì hầm tiếp, đến nỗi con vịt già nhất cũng mềm nhừ.
Hắn nghĩ đời mình cũng như con vịt ấy, sẽ bị hầm cho đến nhừ trong nồi, cả đời không đạt được gì lớn lao.
Việc hắn ở lại Giang Đô lần này chẳng qua là bị ép buộc, kiểu như vịt bị đuổi lên cọc mà thôi…
Nhưng khi làm việc tại đây, Vương Nhạc lại càng thấy tràn đầy hy vọng.
Lúc này, hắn thậm chí không kìm được mà than thở: “Dù ta đã gần về già, nhưng nếu có thể thực hiện chí hướng thời trẻ, vẫn chưa phải là muộn.”
Biết bao người tài giỏi hơn hắn đã sống cuộc đời tầm thường, không ai biết đến, chỉ có số ít mới có cơ hội thực hiện chí lớn.
Bởi thế mới có câu, “Thiên lý mã thường hữu, Bá Lạc nan tầm” (ngựa nghìn dặm thường có, nhưng Bá Lạc khó tìm).
Khi từng chính sách mà Thường Tuế Ninh đặt ra dần được thực hiện, Vương Nhạc bắt đầu thay đổi cách nhìn về cô gái bị mang tiếng là đầy tham vọng này.
Ban đầu, hắn sợ hãi Thường Tuế Ninh, sợ nàng quá tham vọng, hành động quá liều lĩnh và không biết kiềm chế, cuối cùng chỉ là đóa hoa sớm nở chóng tàn.
Nhưng bây giờ, hắn nhận ra rằng nếu không có “tham vọng” của nàng, không có sự mạnh mẽ và gan dạ của nàng, thì làm sao nàng có thể chiếm được Giang Đô và làm những việc chưa từng có tiền lệ này?
Thế gian này, muốn làm nên chuyện không chỉ dựa vào những lời hoa mỹ và mấy câu nói êm tai là có thể khiến người khác theo chân mà thực hiện được…
Có lẽ, Giang Đô đang cần một người như nàng, dùng cách “binh trước lễ sau” để cứu vớt.
Nàng thực sự đang cứu Giang Đô.
Vì vậy, dù triều đình có dè chừng và hạ thấp nàng thế nào, dân chúng Giang Đô vẫn kính trọng và cảm kích nàng.
Ngay cả những thương nhân giàu có từng bị nàng “vắt kiệt” giờ đây cũng vui vẻ hợp tác với các chính sách của nàng, bởi họ dần nhận ra những lợi ích thiết thực.
Vị Thứ sử này đã trực tiếp mở rộng các tuyến đường thương mại mà không tỏ ra quan liêu, giúp Giang Đô thu về nhiều cơ hội làm ăn, đặc biệt là sự kết nối thương mại với các vùng Tuyên Châu và Hòa Châu, thậm chí còn sôi động hơn cả thời kỳ trước khi xảy ra chiến tranh.
Những chính sách chiêu mộ nhân tài và lập học viện cũng mang lại luồng sinh khí mới cho Giang Đô.
Bất kỳ ai đến Giang Đô, dù giàu hay nghèo, đều được sắp xếp hoặc đóng góp, người có tiền thì chi tiền, người không tiền thì ra sức làm việc, ít nhất phải để lại một thứ gì đó.
Lợi ích hiển nhiên như vậy, những thương nhân giàu có còn lý do gì để không hợp tác?
Giờ đây, nhìn khắp Giang Đô, từ quan lại, sĩ phu, thương nhân cho đến người dân, dù vì danh, vì lợi hay vì sự sinh tồn, mọi người đều đồng lòng, tạo nên sự nhất quán.
Chính vì vậy, các chính sách từ phủ Thứ sử đều được thực thi trơn tru.
Nhưng nàng đã đến Giang Đô bao lâu?
Do còn quá trẻ, thiếu kinh nghiệm, và lại là phụ nữ, nàng phải đối mặt với nhiều lời chỉ trích và nghi ngờ…
Thế mà trong tình thế đó, nàng đã biến Giang Đô thành một khối thống nhất, hướng đến mục tiêu mà nàng đặt ra.
“Hiện giờ, Giang Đô chỉ có một điểm không tốt…” Vương Nhạc nói với vẻ tiếc nuối: “Quân Oa đang đe dọa như một thanh kiếm treo lơ lửng trên Giang Đô…
Nếu không vì vậy, chỉ riêng những chính sách hiện tại thôi, viễn cảnh Giang Đô sẽ còn rực rỡ hơn thế này nhiều.”
Lạc Quan Lâm cuối cùng cũng đáp lại bạn: “Ngươi nghĩ vì sao hôm qua nàng phải vội vàng trở về, đích thân treo bảng cho Vô Nhị Viện?”
Vương Nhạc suy nghĩ một chút: “Ngươi muốn nói…”
Đúng vậy, nàng là vị chủ soái đối đầu với quân Oa, thế mà vẫn có thời gian trở về Giang Đô để treo bảng cho học viện, điều đó chứng tỏ điều gì?
Chứng tỏ rằng trận chiến với quân Oa không hề rơi vào tình thế nguy cấp!
Không cần biết thực hư ra sao, hành động của nàng đã tạo ra hiệu quả nhất định — sự hiện diện của nàng chính là liều thuốc an tâm tốt nhất cho dân chúng.
Lạc Quan Lâm nói với giọng đầy ẩn ý: “Nàng làm gì cũng có tính toán.
Ngay cả khi nháy mắt, cũng đã có hàng trăm kế hoạch sẵn trong đầu.
Ngươi phải cẩn trọng.”
“Ta phải cẩn trọng điều gì?” Vương Nhạc vui vẻ đáp: “Đây là chủ công của ta, chủ công càng thông minh ta càng vui, cần gì phải lo lắng?”
Lạc Quan Lâm: “…”
Hắn đã quên rằng, Vương Vọng Sơn chưa từng bị nàng “bắt cóc” trong bao tải như hắn, nên dĩ nhiên không có sự cảnh giác quá độ như hắn.
“Nhưng nói đi cũng phải nói lại…” Vương Nhạc hạ giọng, hỏi: “Tất cả những điều này thực sự do nàng tự nghĩ ra sao?
Không phải Đại tướng quân Thường hay người tài cao nào khác chỉ điểm?”
Hắn vẫn chưa thực sự quen thuộc với vị chủ công này, phần lớn hiểu biết đều từ công việc và lời kể của Lạc Quan Lâm.
Hôm qua Thường Tuế Ninh trở về Giang Đô, ngay lập tức vi hành kiểm tra các nơi, đến giờ Vương Nhạc vẫn chưa được gặp nàng.
Nói đến gặp, nàng đã đến.
Ngay lúc này, lính canh ngoài phòng thư báo cáo, Thường Tuế Ninh mặc thường phục màu đen sẫm bước vào, bên cạnh là Diêu Nhiễm và Vương Trường Sử.
Mắt Vương Nhạc sáng rực, vội đứng dậy chào đón, cuối cùng cũng có cơ hội làm quen và gắn bó với chủ công!
Trước đây hắn có đôi chút lưỡng lự, nhưng giờ đã lên thuyền này rồi, cả gia đình hắn đã chuyển đến Giang Đô, nếu giờ còn tỏ ra thiếu nhiệt tình thì quả thật là dại dột!
Vương Nhạc nghĩ như vậy, rồi liếc nhìn Lạc Quan Lâm, người vẫn tỏ ra hờ hững.
Nhưng Lạc Quan Lâm không quan tâm đến ánh mắt của bạn mình.
Hắn đã đánh giá thấp quyết tâm của Vương Nhạc trong việc kết thân với chủ công mới.
Thường Tuế Ninh lần này chỉ ở lại thành ba ngày, sau đó sẽ trở lại quân doanh, thời gian rất ngắn, nên nàng phải tập trung vào những công việc quan trọng.
Trong suốt gần nửa giờ sau đó, mọi câu hỏi của Thường Tuế Ninh đều do Vương Nhạc trả lời hoặc tranh đáp.
Điều đặc biệt là các câu trả lời của hắn đều thực tế và ngắn gọn, rõ ràng trong thời gian qua hắn đã làm việc rất chăm chỉ.
Không chỉ chăm chỉ, mà Vương Nhạc còn thể hiện tài năng vượt trội, giúp hắn xử lý mọi công việc một cách dễ dàng.
Thường Tuế Ninh không ngần ngại thể hiện sự hài lòng và tán dương của mình.
Ngoài việc trả lời, Vương Nhạc còn trình bày một tập sách ghi lại những trở ngại và vấn đề phát sinh trong quá trình thực thi các chính sách mới…
“Đây chỉ là một vài cách ứng phó sơ lược mà tại hạ đã nghĩ đến,”
Vương Nhạc khiêm tốn nói, “và cũng là những dự đoán cho các vấn đề có thể phát sinh trong tương lai.”
Hắn không chỉ có kế sách bổ sung mà còn tính toán trước để phòng ngừa sự cố.
Lạc Quan Lâm khẽ nhíu mày, liếc nhìn người bạn của mình — hắn không hề biết Vương Vọng Sơn đã chuẩn bị một cuốn sổ như vậy.
Hắn đang đề phòng mình sao?
Có phải họ đã bắt đầu đấu đá ngầm rồi không?
Đôi mắt của Thường Tuế Ninh lóe lên vẻ sáng suốt: “Tiên sinh thật có tâm, ta xin rửa tai lắng nghe.”
Vương Nhạc nói đến đoạn cuối, giọng đã khàn đi: “Văn học quán và Toán học quán của Vô Nhị Viện đều có hạn ngạch tuyển sinh, và theo tại hạ biết, trong số người đến đây học có không ít nhân sĩ đã có danh tiếng.
Họ đều vì những bộ sách quý giá mà đến.
Tuy nhiên, mục đích của học quán là bồi dưỡng thêm nhiều nhân tài.
Nếu các suất học đều bị chiếm bởi những người đã có học thức, thì sẽ mất đi ý nghĩa ban đầu…”
Thường Tuế Ninh gật đầu: “Vậy cần phải phân cấp kỳ thi, ứng với từng lứa tuổi, nội dung thi cũng khác nhau, cố gắng đảm bảo sự cân bằng.”
Ví dụ như học quán có lớp Mông đồng (trẻ nhỏ), sẽ thi đánh giá tư chất của trẻ, với tỷ lệ nam nữ bằng nhau.
Mặc dù từng bước đều chọn lựa dựa trên tư chất, điều này không tuân theo nguyên tắc “giáo dục không phân biệt”, nhưng hiện tại tài nguyên có hạn, nên phải tập trung vào những người thích hợp nhất để học tập.
Việc thực hiện giáo dục không phân biệt là chuyện sau này, không phù hợp với tình hình hiện tại.
Ví dụ, những trẻ em trên 10 tuổi chưa từng được giáo dục, trừ khi có năng khiếu đặc biệt, sẽ không được tuyển vào Vô Nhị Viện. 10 tuổi đã qua tuổi khai tâm tốt nhất, học sẽ rất vất vả.
Giang Đô đang thiếu hụt nhân tài, không thể dành hết nguồn lực cho việc giáo dục đại trà.
Do đó, việc đặt ra kỳ thi theo độ tuổi để chọn lựa những ứng viên thích hợp nhất đã được cân nhắc kỹ lưỡng và trở thành chính sách tuyển sinh.
“Nhưng như vậy, chắc chắn sẽ có nhiều người tài năng bị từ chối ngoài cửa…”
Vương Nhạc nói, “Vì vậy, tại hạ nghĩ, sau khi kỳ thi kết thúc, liệu có thể sàng lọc lại những người không trúng tuyển nhưng vẫn đủ tài năng để giữ lại làm việc tại Giang Đô?”
Giang Đô vốn thiếu người, nếu những người này đủ khả năng, giữ họ lại làm việc là lựa chọn tốt nhất.
Thường Tuế Ninh chưa từng nghĩ đến vấn đề này, giờ đây nàng ngẫm theo lời Vương Nhạc mà suy xét: “Nhưng họ đến vì kho tàng sách của Vô Nhị Viện, chưa chắc sẽ dễ dàng thay đổi ý định để ở lại làm việc…”
Vương Nhạc đáp: “Đại nhân có thể cho họ một số đặc quyền, chẳng hạn những người ở lại làm việc có thể luân phiên mỗi mười ngày được vào học quán nghe giảng một ngày; nếu kết quả công việc hàng tháng đạt yêu cầu, có thể vào thư các của Vô Nhị Viện đọc sách một ngày…”
Thường Tuế Ninh gật gù: “Hoặc nếu họ có thành tích xuất sắc trong công việc, mỗi tháng có thể được mượn ba cuốn sách mang về?”
Vương Nhạc nở nụ cười hân hoan: “Đại nhân quả thực sáng suốt tuyệt vời!”
Không chỉ đưa ra giải pháp thiết thực, Vương Nhạc còn khéo léo tạo cảm giác gần gũi, vừa thể hiện khả năng của mình, vừa tranh thủ làm thân với chủ công.
Lạc Quan Lâm: “…”
Vương Vọng Sơn mải mê thể hiện đến khô cả họng, chẳng buồn để ý đến ai khác.
Tất nhiên, Lạc Quan Lâm không bận tâm Vương Vọng Sơn tranh sủng hay không, vì hắn không quan tâm Thường Tuế Ninh thiên vị ai.
Hắn chỉ lo lắng rằng, người như Vương Trường Sử và Diêu nữ sử đang phải chịu áp lực không nhỏ, bởi không phải ai cũng dễ dàng thoải mái như hắn.
Dù vậy, hắn vẫn muốn nhắc nhở Vương Vọng Sơn rằng lòng tranh sủng quá mức có thể không tốt cho mối quan hệ đồng nghiệp lâu dài.
Lạc Quan Lâm nói điều này hoàn toàn vì lợi ích của Vương Vọng Sơn, không hề có ý định lo sợ bị hắn làm lu mờ.
Dù sao hắn cũng chẳng có ý định giành sự yêu thích từ Thường Tuế Ninh.
Hắn chỉ muốn làm đủ ba năm rồi rời đi, chẳng mấy quan tâm những chuyện này.
Người “không quan tâm” như Lạc tiên sinh, sau đó đã tìm gặp riêng Vương Nhạc để đưa ra lời nhắc nhở.
Tuy nhiên, thái độ của Vương Nhạc lại khiến Lạc Quan Lâm đau đầu vô cùng.
